Evlilik birliği içerisinde edinilen mallar ile eşlere miras kalan malların paylaşımı zaman zaman karıştırılılmaktadır. Bu sebeple pek çok kişi, “Anne babadan kalan mirasa eş ortak olur mu?” sorusunun cevabını merak eder. Aileden kalan gayrimenkuller, nakit birikimler veya hisseli taşınmazlar söz konusu olduğunda, eşin bu mallar üzerinde hak iddia edip edemeyeceği ciddi uyuşmazlıklara yol açabilir. Bu yazımızda, anne babadan kalan mirasa eşin ortak olup olmadığını inceleyeceğiz.
Anne babadan kalan mirasa eş ortak olur mu?” sorunun cevabı mal rejiminin tasfiyesi ile ilgilidir. Mal rejiminin tasfiyesi, evlilik birliğinin sona ermesi ile evlilikte edinilen malların paylaşılmasını konu alır. Türk Medeni Kanununa göre yasal mal rejimi edinilmiş mallara katılma rejimidir. Yasal mal rejimine göre eşlerin malları edinilmiş mallar ve kişisel mallardan oluşur. Anne ve babadan kalan miras edinilmiş mal değil, kişisel mal niteliğindedir. Boşanma halinde mal rejimi tasfiyesi yapılırken, edinilmiş mallar paylaşılır; kişisel mallar ise paylaşım dışı kalır. Anne babadan kalan miras, kişisel mal sayıldığından, boşanma sırasında diğer eş bu miras üzerinde hak iddia edemez.
Evlilik içinde edinilmiş mallar, boşanma halinde paylaşılırken; anne babadan miras kalan mallar paylaşım dışında kalır. Yani bir kişiye, anne ve babasından miras yoluyla geçen ev, araba, arsa, tarla, bankada para ya da kıymetli maden; boşanma durumunda paylaşılmaz. Kendisine miras kalan eş bunların tek başına sahibi olur. Kısaca söylemek gerekirse, miras yoluyla kazanılan malvarlığı unsurları, mal rejimi kapsamında “edinilmiş mal” olarak kabul edilmez. Dolayısıyla, “anne babadan kalan mirasa eş ortak olur mu?” sorusunun cevabı hayırdır. Anne babadan kalan mirasa eş ortak olmaz ama kendisine miras kalan eşin önce vefatı durumunda sağ kalan eş mirasçı olarak pay alabilir.
Bir örnekle açıklayalım:
Eşlerden Ayşe’nin anne babası vefat ettiğinde, onların malları Ayşe’ye geçer. Ayşe’nin eşi Mehmet, bu mallara ortak olmaz. Ancak Ayşe vefat ettikten sonra bu mallar hâlâ Ayşe’nin mülkiyetindeyse, işte o zaman Mehmet, Ayşe’nin mirasçısı sıfatıyla dolaylı olarak eşine miras kalan mallardan pay alabilir.
Anne babadan kalan miras malının geliri ile elde edilen mallar edinilmiş mal olarak kabul edilir. Örneğin eşlerden birinin annesinden ya da babasından kendisine Burhaniye’de yazlık bir ev kaldığını düşünelim. Eğer eşler bu evi kiraya verip her ay aldıkları kira bedelini kullanarak krediyle yeni bir ev almış olsunlar. Böyle bir senaryoda banka kredisi ile alınan evin yarısı diğer eşin olacaktır. Eşler farklı bir mal rejimi seçmişlerse durum değişecektir. Zira bahsedilen olasılık edinilmiş mallara katılma rejiminin geçerli olması durumunda mümkündür. Yine eşler düzenleyecekleri evlilik sözleşmesi ile miras mallarının gelirleri ile edinilen malların eşlerden sadece birine ait olacağını kararlaştırabilirler. Benzer şekilde miras kalan malların satılmış ve elden edilen paranın üzerine diğer eş tarafından bir miktar para eklenmesi ile yeni bir mal satın alınması halinde de diğer eşin değer artış payı alacağı söz konusu olur.
Birçok evlilikte, eşlerden birine kalan miras malları zamanla aile ekonomisinin bir parçası haline gelir. Örneğin miras kalan bir ev, ortak yaşamda oturulan konut olarak kullanılıyorsa veya kira gelirleri aile bütçesine ekleniyorsa, diğer eşin bu mallar üzerinde fiili kullanımı söz konusu olur. Ancak bu durum mülkiyet hakkı doğurmaz.
Evlilik öncesinde kazanılan mallar her zaman kişisel mal sayılır. Dolayısıyla, kişi evlenmeden önce anne babasından miras kalmışsa, bu mallar tamamen kendi mülkiyetindedir. Evlilik sonrasında miras kalan mallar için de aynı ilke geçerlidir: mirasın edinilme tarihi değil, karşılıksız kazanım niteliği belirleyicidir. Bu nedenle mirasın evlilikten önce ya da sonra intikal etmesi sonucu değiştirmez.
1300