Yasal mal rejiminde eşlerin malları, kişisel mallar ve edinilmiş mallar olmak üzere iki ana kategoriye ayrılmaktadır. Katılma alacağı, eşlerin yasal mal rejimi çerçevesinde, birbirlerinin edinilmiş mallarındaki değer artışında hak sahibi olmalarını belirleyen bir düzenlemeye işaret eder.
4721 sayılı Medeni Kanun uyarınca, 01 Ocak 2002 tarihinden sonra gerçekleşen evliliklerde edinilmiş mallara katılma rejimi geçerlidir. Bu rejim, evlilik birliği içinde edinilen malların hesaplanmasına dayalıdır.
Eşler arasındaki mal rejiminin, boşanma davası açıldığı tarihte sona erdiği kabul edilir. Boşanma kararı kesinleştikten sonra, her iki tarafın mal paylaşımındaki alacak ve borçları bu tarih esas alınarak hesaplanır.
Eşler, yalnızca malın değer artışı üzerinden bir alacak talebinde bulunabilirler. Yoksa kendilerine tapunun yarısının verilmesini isteyemezler. Örneğin, evlilik sırasında alınan bir evin yarısının mülkiyetini talep etmek yerine, evin değerinin yarısının ödenmesini isteyebilirler.
Katılma alacağının hesaplanması şöyle gerçekleştirilir.
- Eşin üçüncü şahıslara yaptığı karşılıksız kazandırmalar ve mal varlığını azaltma amacıyla yaptığı devirler, eşin mal varlığına dahilmiş gibi hesaba katılır.
- Bir eşin kişisel mallarından doğan borçlar, evlilik sırasında edinilmiş mallardan ödenmişse, kişisel ve edinilmiş mallar arasındaki değer dengelemesi hesaplaması yapılır.
- Eşlerin evlilik süresince edinmiş oldukları tüm malların toplam değerinden, bu mallara ilişkin borçlar düşüldükten sonra kalan değer, “artık değer” olarak değerlendirilir ve eşler arasında yarı yarıya bölüştürülecek olan katılma alacağıdır.
Evlilik birliği sona erdiğinde, eşlerin her biri diğerinin mal varlığında meydana gelen artış oranında alacaklı olur.
Evlilik birliği içinde edinilen mallar, aşağıdaki kriterlere göre sınıflandırılır:
- Çalışma Karşılığı Kazanılan Gelirler: Eşlerin mesleki faaliyet, iş veya hizmet karşılığı elde ettikleri tüm mali değerler.
- Emeklilik ve Tazminatlar: Emeklilik ikramiyesi, kıdem tazminatı gibi, işten ayrılma durumlarında alınan ödemeler veya sosyal güvenlik tarafından sağlanan yardımlar.
- Tazminat Ödemeleri: İş gücü kaybı gibi nedenlerle eşlerin alacağı tazminatlar.
- Kişisel Mallardan Elde Edilen Gelirler: Evlilik süresince kişisel malların getiri sağlama durumunda, bu gelirler edinilmiş mallara dâhil edilir.
- Değerlerin Yerine Geçen Mallar: Edinilmiş bir malın elden çıkarılmasının ardından alınan ya da yerini alan mal veya değerler.
Yasal mal rejimi altında, eşler kendi mal varlıklarını yönetme özgürlüğüne sahiptir, fakat evliliğin son bulmasıyla birlikte, katılma alacağı hesaplaması yapılarak, her bir eşin edinilmiş malvarlığındaki artışa katılım payları belirlenir.
Katılma Alacağı Nedir?
Katılma alacağı, evliliğin sona ermesi ya da mal rejiminin tasfiyesi sürecinde eşler arasında değerlenen mal varlığının yarısının, diğer eş tarafından talep edilebileceği bir haktır. Türk Medeni Kanunu madde 219, eşlerin evlilik süresince edindikleri malların yarısının katılma alacağı olarak talep edilebileceğini düzenlemektedir.
Evlilik içerisinde elde edilen varlıklar, eşlerin her birinin çalışması, çabası ve katkılarıyla edinilen mal varlığı değerlerini ifade eder. Türk Medeni Kanunu, eşlerin bu mallar üzerinden katılma alacağı doğrultusunda hak sahibi olduklarını belirtir. Bu alacak, evlilik birliği içerisinde oluşan mal varlığı artışının adil bir şekilde paylaşılmasını amaçlar.
Katılma alacağının hesaplanması sırasında, evlilik süresince her iki eşin de edindiği malların toplam değeri ele alınır. Eşlerin evlilik öncesi mal varlıkları bu hesaplamaya dahil edilmez. Eşlerden birinin evlilik süresince kazandığı değer artışı, diğer eşle eşit olarak paylaşılacak şekilde hesaplanır.
TMK madde 219, eşlerin mal rejimi ve edinilmiş mallar konusunda bilinmesi gereken hükümleri içerir. Bu madde evlilik birliği süresince edinilen malların hangi koşullarda ve nasıl paylaşılacağını düzenler.
[forminator_form id=”12056″]