Miras payının devri, bir mirasçının miras hakkını, diğer bir mirasçıya veya üçüncü bir kişiye devretmesidir Mirasın paylaşılması bazen uzun zaman alabilir ve masraflı olabilir. Acil ekonomik ihtiyaçları olan mirasçılar, mirasın paylaşılmasını beklemeden miras paylarını bir başkasına devretmek isteyebilir. İşte bu durum miras payının devri olarak adlandırılır. Bu yazıda, miras payının devri sürecini, yasal dayanaklarını, uygulamada karşılaşılan sorunları ve dikkat edilmesi gereken noktaları ayrıntılı biçimde ele alacağız.
Miras Payının Devri Sözleşmesi
Mirasçıların miras üzerindeki haklarından feragat etmeden, bu hakkı başkasına devretmelerini sağlayan bir sözleşmedir. Miras payının devri, tereke üzerindeki ortaklık devam ederken gerçekleşir. Miras payını devreden mirasçının tereke üzerinde hakkı kalmaz. Miras payının devri bedelli veya bedelsiz şekilde yapılabilir. Miras payının bedelsiz olarak devri bağış niteliği taşır.
Miras payının devri Türk Medeni Kanunu’nun 611. maddesinde düzenlenmiştir. Maddeye göre:
“Mirasçılardan biri miras payının tamamını veya bir kısmını diğer mirasçılardan birine ya da üçüncü kişiye devredebilir. Miras payının devri, yazılı şekilde yapılır ve tüm mirasçılar arasında yapılmamışsa noterlikçe düzenleme şeklinde yapılması zorunludur.”
Bu hükümden anlaşılacağı üzere, miras payının devri sözleşmesinin yazılı olması zorunludur. Sözlü olarak yapılan miras payının devri sözleşmesi geçersizdir.
Miras payının devri, mirasçılar arasındaki ilişkileri doğrudan etkileyen ve ileride paylaşım sürecini şekillendiren önemli bir hukuki işlemdir. Yanlış veya eksik düzenlenmiş bir devir sözleşmesi, yıllar süren davalara neden olabilir. Bu nedenle devir işlemi öncesinde, şekil şartlarının doğru uygulanması, sözleşme içeriğinin titizlikle hazırlanması ve tarafların haklarının korunması büyük önem taşır. Eğer miras payı devri, yasal şekil şartlarına uyulmadan yapılırsa veya taraflardan biri iradesini sakatlayan bir durumla (örneğin hile, tehdit, aldatma) karşılaşmışsa, devir geçersiz sayılır. Böyle bir durumda miras payı devreden kişide kalır, devralan kişi herhangi bir hak elde edemez, taraflar aldıklarını geri vermek zorundadır.
Mirasçılar Arasında Miras Payının Devri
Eğer miras payının devri, mirasçılar arasında yapılıyorsa (örneğin kardeşler arasında), bu durumda sözleşmenin yazılı olması yeterlidir. Noter huzurunda, resmi olarak yapılması zorunlu değildir. Ancak ispat kolaylığı ve olası davaların önüne geçmek amacıyla noter onaylı yapılmasını tavsiye ediyorum. Bazen miras payını devreden kişinin ölümünden sonra mirasçıları sözleşmeye uymayı reddetmektedirler. Yine miras payını devreden kişi iradesinin sakatlanması sonucu sözleşmeyi imzaladığını iddia edebilmektedir.
Üçüncü Kişiye Miras Payının Devri
Eğer miras payı, mirasçı olmayan bir üçüncü kişiye devrediliyorsa, bu durumda sözleşmenin noterde yapılması zorunludur. Yani tarafların noter huzurunda bizzat imza atmaları ve sözleşmenin resmi şekilde düzenlenmesi zorunludur. Miras payının üçüncü kişiye devrinde, noterde değilde adi yazılı şekilde yapılan sözleşme geçersizdir.
Miras Payının Devri Ne Zaman Yapılabilir?
Miras payının devri, mirasın açılmasından sonra, yani miras bırakanın ölümünden itibaren mümkündür. Ölümden önce yapılan miras payı devri anlaşmaları ise hukuken geçersizdir. Çünkü kişi hayattayken miras hakkı doğmamıştır.
Miras Payının Devri Sonrasında Ortaklık Durumu
Miras payının devri, miras ortaklığını sona erdirmez. Tereke üzerindeki elbirliği mülkiyeti devam eder. Sadece devreden mirasçının payı, devralan kişinin hakkı olarak ortaklıkta yerini alır. Dolayısıyla devralan kişi, diğer mirasçılarla birlikte ortaklığa dahil olur ve paylaşım aşamasında devredenin yerine geçer.
Örnekle açıklamak gerekirse: Bir babadan kalan miras dört kardeş arasında eşit paylarla bölünecektir. Kardeşlerden biri payını diğerine devrederse, artık üç kardeş miras ortaklığını sürdürür, devreden kardeşin yerine de devralan kişi geçer.
Miras Payının Devri Sözleşmesinin İçeriği
Miras payının devrine ilişkin sözleşmede aşağıdaki unsurların bulunması gerekir:
- Tarafların kimlik bilgileri
- Miras bırakanın kimliği
- Mirasın açıldığı yer ve tarih
- Devredilen payı, oranı veya kapsamı
- Devrin bedeli, bedelsiz bir devirse devrin bedelsiz olduğuna ilişkin açıklama
- Ödeme tarihi ve ödeme şekli
- Tarafların irade beyanları
- Tarih ve imzalar
Miras Payının Devri İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Mirasın Açılmış Olması: Devir, ancak miras bırakanın ölümüyle mümkündür.
- Şekil Şartına Uyulmalı: Üçüncü kişiye yapılacak devir noter huzurunda olmalıdır.
- Sözleşmede Tüm Unsurlar Belirtilmeli: Mirasçı, miras bırakan, pay oranı ve bedel açıkça yazılmalıdır.
- Profesyonel Destek Alınmalı: Özellikle yüksek değerde taşınmazlar içeren miraslarda, hukuki danışmanlık almak ileride doğabilecek uyuşmazlıkların önüne geçer. Aksi takdirde, ileride telafisi güç zararlar ortaya çıkabilir.