Mirasın açılmasıyla mirasçıların ortaya çıkması, miras paylaşım sürecinin de başlangıcı anlamına gelir. Bu noktada en çok merak edilen konu, miras paylaşımı nasıl yapılır? Mirasçılar arasında bir anlaşmazlık yoksa, miras paylaşımı, tarafların aralarında anlaşarak ve paylaşma sözleşmesi imzalayarak gerçekleştirebileceği bir süreçtir.
Anlaşmalı miras paylaşımında miras bırakanın vasiyeti yoksa ya da mirasçılar vasiyet hükümlerine itiraz etmiyorlarsa, tüm mirasçılar kendi aralarında mal dağılımı konusunda anlaşabilir. Bu uzlaşma sonucunda miras malı kolaylıkla dağıtılabilir. Ancak bu paylaşımın resmiyet kazanması ve ileride çıkabilecek anlaşmazlıkları önlemek için bir miras paylaşma sözleşmesi düzenlenir ve imzalanır.
Eğer mirasçılar arasında anlaşma sağlanamıyorsa, yani taraflar kendi aralarında mal dağılımında anlaşamıyorlarsa miras paylaşımı yargısal yolla yapılır. Yargısal paylaşma, miras paylaşımını mahkemeye taşıyarak ve bir paylaşma davası açarak gerçekleştirilir.
Bu dava sürecinde mirasçıların hakları, miras bırakanın bıraktığı vasiyete, kanunların belirlediği miras hükümlerine ve mahkemenin takdirlerine göre dağıtılır. Böylelikle hukuki bir zemine oturtulmuş, taraflarca kabul görmüş bir paylaşım sağlanır.
Miras Paylaşımı Nasıl Olur?
Mirasın nasıl paylaşılabileceği konusunda Türk Medeni Kanunu’nda iki yol öngörülmüştür: Anlaşmalı miras paylaşımı ve dava yoluyla miras paylaşımı.
Anlaşmalı Miras Paylaşımı: Anlaşmalı paylaşımda mirasçılar aralarında anlaşarak mirası paylaşabilirler. Bu, mirasın tamamını kapsayabileceği gibi, bir kısmını da içerebilir. Ancak, mirasçıların tamamının oybirliği ile anlaşmaları gerekmektedir. Eğer mirasçılardan biri bile razı değilse o zaman paylaşım için mahkemeye gidilmesi kaçınılmazdır.
Tereke içindeki mallar, eğer mümkünse, aynen paylaşılarak mirasçılara dağıtılır. Aynen bölünmesi mümkün olmayan, değeri azalabilecek mal varsa bu mal, mirasçılardan birine bırakılır ve gerekirse diğer mirasçılara değer farkı ödenir. Anlaşma sağlanamadığı durumlarda ise o mal satılıp, elde edilen bedelin mirasçılar arasında bölüşülmesine karar verilir.
Paylaşma Davası: Mirasçılar arasında anlaşma sağlanamadığı zaman dava yoluyla miras paylaşımı gerçekleştirilir. Türk Medeni Kanunu Madde 642/2 uyarınca, her mirasçı malın aynen ya da satış yoluyla paylaşılmasını isteyebilir. Ancak, anlaşma veya kanunla miras ortaklığının devam ettirilmesi öngörülmüş ise paylaşım talep edilemez.
Paylaşma davasında yetkili olan mahkeme, miras bırakanın son yerleşim yerindeki sulh hukuk mahkemesidir. Dava, paylaşım talep eden mirasçı tarafından diğer mirasçılara karşı açılır.
Mahkeme taşınmazları mirasçılar arasında paylaştırır. Taşınmazların her birinin tamamını bir mirasçıya verme yöntemiyle mirası dağıtır ve arada değer farkları varsa, bu farklar para ile denkleştirilir. Aynen paylaşım mümkün değilse, satış yoluyla paylaşım yapılır.
Miras Paylaşımında Anlaşmazlık Olursa Ne Olur?
Miras paylaşımında karşılaşılan anlaşmazlıklar, mirasçıların aralarında var olan ilişkilerin hassas bir yapısına dayanır ve genellikle duygusal boyutları da içermektedir. Türk Medeni Kanunu mirasçılara mirasın paylaşımı hususunda büyük bir ölçüde serbestlik tanırken, paylaşma ile ilgili belirli emredici kurallar da belirlemiştir. Ancak, miras paylaşımında anlaşmazlık olursa ne olur sorusu, bu tür durumlarla karşı karşıya kalan mirasçılar için önemli bir konudur.
Kanunun öngördüğü genel ilke, mirasçıların paylaşma konusunda serbestçe anlaşmalarını ve kendi aralarında adil bir paylaşım yapmalarını teşvik etmektir. TMK’nın 642. maddenin 2. fıkrası uyarınca, mirasçılar, aksine bir düzenleme bulunmadığı sürece, mirasın nasıl paylaşılacağını kendi aralarında serbestçe kararlaştırabilirler. Fakat, mirasçılar arasında anlaşmaya varılamaması durumunda başvurulacak yol, yargısal paylaşma yolu yani paylaşma davasıdır.